قانون کپی رایت چیست؟
قانون کپی رایت را می‌توانیم از جمله مهم‌ترین قوانین در حفاظت از حقوق پدید آورندگان آثار ادبی، هنری و آنلاین بدانیم. این قانون باعث می‌شود تا این دسته از آثار ارزشمند محسوب شده و برای تلاشی که خالق آن‌ها انجام داده، ارزش قائل شویم. این قانون شامل موارد مختلفی از جمله گزینه‌های زیر می‌شود.
- نشر
- تکثیر
- الگوبرداری
- اقتباس در شیوه بیان
- پخش
- نمایش عمومی اثر
- تولید مجدد اثر
در این موارد، تنها خود شخص بوده که می‌تواند به این حقوق دسترسی داشته و از آن‌ها استفاده کند. بهره بردن از این حقوق برای هر شخص به غیر از خالق اصلی اثر، به صورت کامل ممنوع خواهد بود. توجه داشته باشید که زمانی یک اثر خلق شده تحت حمایت این قوانین قرار می‌گیرد که توسط خالق آن، ثبت شده باشد. در صورتی که نیاز به طراحی سایت با رعایت قوانین کپی رایت دارید، بر روی لینک طراحی سایت در اصفهان کلیک کنید.
قانون کپی رایت در جهان
به صورت کلی هیچ قانونی مشخصی وجود ندارد که بتواند از حق کپی رایت یک اثر خلق شده، در سراسر دنیا محافظت کند. در این زمینه فقط می‌توانیم پیمان برن را معرفی کنیم که در سال 1886 بسته شده است. قانون کپی رایت و مجازات برای فرد متخلف، در کشورهای عضو این پیمان به صورت یکدست اجرا خواهد شد.
لازم به ذکر است که برای استفاده از این پیمان، خالق اثر حتما باید تابعیت یکی از کشورهای عضو پیمان را داشته و یا اینکه برای اولین بار، اثر خود را در یکی از این کشورها منتشر کرده باشد. اقامت در یکی از این کشورها هم می‌تواند برای اجرای قوانین مورد نظر کافی باشد. بر اساس این پیوند، همه کشورها باید قوانین کپی رایت را به خوبی اجرا کنند.
امروزه بیشتر از 165 کشور مختلف عضو این پیمان بوده و از قوانین آن پیروی می‌کنند. بعد از چندین بار ویرایش شدن این پیمان، در نهایت در سال 1967، سازمان جهانی مالکین فکری، وظیفه اداره آن را به صورت کامل بر عهده گرفته است. از آنجایی که ایران عضو پیمان برن نشده، هنرمندان و خالقان اثرهای مختلف در ایران، نمی‌توانند کپی رایت اثرات خود را پیگیری کنند و حمایت لازم از آن‌ها به عمل نمی‌آید.
کدام کشورها اقدام به نقض قوانین کپی رایت کرده‌اند؟
همان‌طور که در بخش قبلی هم به این موضوع اشاره کردیم، امروزه همه کشورهای جهان عضو کنوانسیون برن نشده‌اند. این کشورها عملا قوانین کپی رایت را نقض کرده و هیچ‌گونه پایبندی خاصی به آن‌ها ندارند. از جمله کشورهای با این شرایط می‌توانیم گزینه‌های زیر را نام ببریم.
- کشورهای آسیایی مانند تاجیکستان، کویت، فیلیپین، اندونزی، کره جنوبی، عربستان، پاکستان، تایوان، ایران، مالزی، ویتنام و ازبکستان
- کشورهای اروپایی مانند مجارستان، لهستان، ایتالیا و بلاروس
- کشورهای قاره آمریکا مانند برزیل، کانادا، کلمبیا، کاستاریکا و پرو
بررسی حقوق کپی رایت در ایران
یکی از سوالات اساسی که معمولا برای خالقان آثار هنری و ادبی مختلف در ایران پیش می‌آید، مربوط به قوانین کپی رایت در ایران است. در واقع می‌خواهیم بدانیم که نقض قانون کپی رایت در کشورمان، ضمانت اجرا دارد؟ متاسفانه قانون واحد و یکپارچه‌ای در این زمینه ارائه نشده؛ اما در سایر قوانین مرتبط، اشاره‌هایی برای این موضوع انجام شده است.
امروزه در ایران قانون کپی رایت برای موسیقی یا نرم افزار وجود ندارد و نسخه‌های رایگان یا کرک شده این محصولات به راحتی در اختیار افراد قرار گرفته‌اند. همچنین قانون خاصی هم در رابطه با محصولات آنلاین مانند لوگو یا سایت وجود ندارد و خیلی از افراد، این محصولات را به راحتی کپی می‌کنند. به همین دلیل شما باید حتما قوانین ثبت این موارد را بدانید؛ برای مثال می‌توانید مقاله قوانین و مراحل ثبت لوگو را مطالعه کنید.
انواع قوانین مرتبط با حمایت از آثار
همان‌طور که ذکر کردیم، قوانین مستقیم و غیرمستقیم، به این موضوع اشاره دارند. در این بخش قصد داریم تا به بررسی چند نمونه از این قوانین می‌پردازیم.
قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان
در این راستا ماده‌های زیادی از قوانین وجود دارند. از جمله موارد کاربردی در این زمینه می‌توانیم به گزینه‌های زیر اشاره کنیم.
ماده 23
هر کس تمام یا قسمتی از اثر مشخص دیگری را که مورد حمایت این قانون واقع شده است، به نام خود و یا حتی شخص پدید آورنده، بدون اجازه از او، نشر و یا پخش کند، به حبس محکوم خواهد شد. مدت زمان این حبس می‌تواند بین 6 ماه تا 3 سال بسته به جرم فرد متغیر باشد.
ماده 24
هر کس بدون اجازه، ترجمه ارائه شده از شخص دیگری را به نام خود و یا هر کس دیگر، چاپ یا پخش کند به حبس تائیدی محکوم خواهد شد. مدت زمان این حبس می‌تواند بین سه ماه تا یک سال باشد.
ماده 28
در مواردی که متخلف قانون کپی رایت شخص حقوقی باشد، علاوه بر مجازات ذکر شده در قسمت قبلی، در صورت وجود شاکی خصوصی باید از اموال شخص حقوقی هم خسارات لازم پرداخت شود. چنانچه این اموال کافی نباشند، قسمت باقی مانده باید از اموال شخص مرتکب جرم پرداخت شود.
ماده 29
مراجع قضایی می‌توانند برای رسیدگی به شکایت شاکی خصوصی، برای جلوگیری از نشر و پخش اثر مربوطه، دستور لازم را به مراجع ذی‌ربط اعلام کنند.
قوانین مربوط به نحوه مجازات اشخاص فعال
از دیگر قوانین موجود درباره قوانین کپی رایت در ایران، مربوط به تکثیر آثار مجاز، بدون مجوز تکثیر است. این موضوع می‌تواند ضایع شدن حق صاحب اثر را به دنبال داشته باشد. جریمه این نقض قانون می‌تواند جریمه نقدی از 2 میلیون تا 20 میلیون تومان باشد.
قوانین حمایت از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای
در قوانین موجود در این زمینه، حقوق مادی و معنوی صاحب اثر مورد توجه قرار می‌گیرد. بر اساس ابعاد مختلف این قانون، حق نشر، عرضه، اجرا و همچنین بهره برداری مادی و معنوی، به صورت کامل به صاحب اثر تعلق خواهد داشت.
در ماده 13 این قانون، اگر کسی قوانین کپی رایت مربوط به نرم افزارهای رایانه‌ای را نقض کند، به جبران خسارت واردشده محکوم به 91 روز تا 6 ماه حبس و پرداخت جزای نقدی 10 الی 50 میلیون تومان می‌شود.
سخن پایانی
در زمان خلق هر اثر هنری و ادبی، زحمات زیادی کشیده می‌شود تا در نهایت یک نتیجه مطلوب ایجاد شود. از این رو پدید آورنده و خالق اثر، تمایل دارد تا همه امتیازات مربوط به اثر، به نام خودش ثبت شده و احترام لازم را در این زمینه دریافت کند. از این رو هر فرد سودجو که این آثار را به نام خودش تکثیر کرده یا نشر دهد، قوانین مربوط به کپی رایت را نقض کرده و مشمول مجازات خواهد شد.
در ایران قوانین مستقیمی در این حوزه وجود ندارد، اما در سایر قوانین به این موضوع اشاره‌های زیادی شده است. در بخش‌های قبلی به صورت کامل به بررسی این موضوع و همچنین قانون کپی رایت در ایران پرداختیم.
سوالات متداول
قوانین کپی رایت در ایران، مربوط به چه حوزه‌هایی می‌شود؟
این قوانین شامل حوزه‌های مختلفی از جمله معماری، موسیقی، فیلم، کتاب و نرم افزارها می‌شوند و هرگونه تخلف در این زمینه، مجازاتی را به دنبال خواهد داشت.
جزای نقض قوانین کپی رایت در ایران به چه صورت است؟
بر اساس نوع تخلف در این زمینه، جزای اشخاص حقوقی و حقیقی می‌تواند بازه زمانی مختلفی حبس و همچنین پرداخت جریمه نقدی باشد.
